Eskiler “Binin yarısı dört yüz yirmi beş, o da bizde yok” der. Parasızlık, pahalılık, kalender bir bezginlik, “oy kurufasülye yedi buçuk liraya” tadında bir atasözümüzdür bu…
Yüzyılların damıttığı atalar sözü bugün bile gündelik hayatımızda kullanılır. Ama konunun ilginç yanı matematiğidir. 1000’in yarısı nasıl 425 olur ki?
Çoğumuz “1000’in yarısı 425” derken atalarımız lafın gelişi öyle söylemiştir deyip hafife alsa da durum hiç te öyle değildir ve binin yarısı (şaşırmayın) gerçekten de dört yüz yirmi beştir.
Lafı çok uzatmayalım. Nasıl her kabuklu yemişi soymadan yemiyorsak cümleleri de arada bir soyup içine bakmak gerekir. Mesela nasıl “Çalış baban gibi, eşek olma” cümlesindeki virgülü “gibi”den değil de “çalış”tan sonra koyarsak babamızı incitecek bir sonuç çıkıyorsa, 425’in entonasyonu daha farklı yapıldığında cümledeki matematik atalarımızı haklı çıkarıyor.
Çünkü atalarımız “dört yüz yirmi beş” (425) derken aslında “dört yüzyirmibeş” (4 x 125) demek istiyor. 4 tane 125, yani 500… Evet beşyüz, yani binin yarısı.
Yani o halde binin yarısı gerçekten de dört yüzyirmibeş… Atalarımız haklı.
