“Kitaplar fikirlerin bozulmadan saklandığı mumyalardır” diyen Hakan Yaman yazmış Postmodern Kelimeler Sözlüğü’nü. Bu aslında bir sözlük görünümünde, ama alabildiğine pervasız, dalgacı, zekası IQ’suna sığmayan bir kitap. Kelimelerimizi bir hamur gibi yoğurup yepyeni anlamlar çıkarıyor. “Neoloji” yani “kelimelerden kelimeler üretme” sanatı.
Kitabı yazan Hakan Yaman, yayımlandığını görememiş, 24 Ocak 2006 Salı günü vermiş son nefesini gün tam ağaracakken. Arkadaşları onun anısına basmışlar kitabını. Basılmasaymış çok yazık oacakmış hem kitaba hem okuruna. Şu an baskısı kalmamış ama yeni bir baskı yapılabilir eğer siz isterseniz. (İletişime geçmek veya geribildirimde bulunmak isteyenler için hakanyamanpostmodern(at)yahoo(nokta)com adresi kullanılabilir.)
İşte kitap hakkında fikir veren, ama aynı zamanda insanı düşündüren, gülümseten, çoğumuzu filozof yapacak birkaç neoloji:
…
Şaiberalizm: Gerekli yasalar çıkmadan liberalizme geçince hedefinden sapıp yozlaşan ekonomik düzen.
Alternakit para: Çek ya da kredi kartı.
Kart topu: Gözünüze önce küçük ve sevimli miktarlarda gözüken ama zaman içinde yuvarlana yuvarlana büyüyen ve üstünüze çığ gibi düşen kredi kartı borcu.
Faizimeçhul cinayet: Tefeciden borç alan işadamının kimvurduya gitmesi.
Donfeksiyon: İç çamaşırı üzerine uzmanlaşmış hazırgiyim sektörü.
Pahadigma: Pahalı mal iyi maldır inancı. (Paradigma: insanların zihinlerinde oluşturdukları çoğu zaman önyargılar ve genellemelerle şekillenen düşünce modelleri)
Paratik Zeka: Para kazanma üzerine pratik yöntemler bulmaya yarayan zihinsel beceri.
Tefeodalite: Ağanın köydeki fakir halkı yüksek faizle borçlandırıp sonra da ürünlerine evlerine ve arazilerine el koyması.
Tekeline çomak sokmak: Bir firmanın tek satıcı (tekel) olduğu pazara rakip firmanın girip fiyatları ucuzlatması, ballı karları eritmesi.
Fason nefesini vermek: Genelde %90 fason üretim yapan Türk tekstil şirketlerinin, daha ucuz emek kullanan Çin gibi ülkeler yüzünden zora düşmesi.
Kağıt dışı ekonomi: En önemli ticari anlaşmaların bile sadece el sıkışarak ve sözle yapıldığı, raconun hukuktan üstün olduğu, ihtilafların yerel mafya tarafından çözüldüğü ilkel ekonomik sistem. “Benim sözüm senettir” denen piyasalarda kayıt kuyut hak getiredir. İşler telefonda biter. Biri şirketten ayrılınca birikimi de uçup gider, yerine gelenin herşeyi sıfırdan öğrenmesi gerekir.
Ergen emeklilik: İnsanların çok erken emekli olduğu popülist sistem.
Yapıtalist: Kazandığını emlağa yatıran, gayrımenkul dışında başka yatırım aracı bilmeyen sermaye sahibi.
Kriztal küre: Ekonomist ve uzmanların krizleri tahmin edebilmek için yakından izledikleri küresel trendler, uluslararası piyasalar, enflasyon cari açık gibi göstergeler kümesi.
Kanpitalizm: Sermayeyi insan hayatından bile değerli varsayan ekonomik sistem.
İmhalat sanayi: Atık malzemelerin bir bölümünü imha edip geri kalanını işleyerek ekonomiye kazandıran sektörler. Mesela imha edilmiş evraktan kağıt üreten fabrikalar.
Malpazan: Bir malın sahtesini üreterek piyasaya süren kişi veya örgüt. Örneğin sahte rakı üretenler. Bal, zeytinyağı, deterjan, baharat gibi malların sahtesini piyasaya sürenler. Sadece mallar mı, bazen doktorlarımız, berberlerimiz, dişçilerimiz bile sahte olabilir. (Bakınız gazeteler)
Yaftarevalli: Sebze meyve fiyatlarının yağmur, don ve sair sebeplerden bir gün yükselmesi, ertesi gün düşmesi; insanın işkillenmesi.
Bindirimli satışlar: Fiyatların bazı yerlerde indirimlerden önce yükseltilip sonra indirim sırasında fiyat düşüyormuş gibi yapılması.
Yaşar kasa: Dükkanda toplanan paraları kasaya koymak yerine, cebinde tomar halinde gezdiren geleneksel esnaf tipi.
…
(Kaynak: Post Modern Kelimeler Sözlüğü, Hakan Yaman, Alametifarika, İstanbul 2006)
